Վերջին օրերին բազմաթիվ փաստեր են արձանագրվում Արցախի դեմ սեպտեմբերի 27-ին սկսված ադրբեջանաթուրքական լայնածավալ ագրեսիայի՝ բոլոր ուղղություններով իրականացված նախապատրաստական քայլերի վերաբերյալ: Ընդ որում, բոլոր ուղղություններով էլ Բաքուն չի խորշում բացահայտ կեղծիքից ու նենգախոփումներից: Ագրեսիայի նախօրյակին ադրբեջանական haqqin.az կայքը, որպես «մասնագիտական» նախապատրաստություն, հրապարակել է ոմն Ֆարհադ Միրզոևի մի գրություն, որով նա փորձում է ժխտել Արցախի ինքնորոշման իրավունքը և «ջախջախել հայ քաղաքական գործիչների ու իրավագետների փաստարկներն ու հիմնավորումները»: Այդուհանդերձ, այս հոդվածում կբերվեն հեղինակի բոլոր «փաստարկները»՝ ցույց տալով, որ «միջազգային իրավունքի հայտնի մասնագետ» ներկայացողի կողմից պարզունակ և անհիմն միջոցներով միջազգային իրավունքի հարթությունից պատմական հարթություն խնդրի տեղափոխման փորձը և այնպիսի «փաստարկների» օգտագործումը, որոնք կապ չունեն ո՛չ միջազգային իրավունքի, ո՛չ խնդրի էության հետ, նպատակ ունեն խուսափել իրավունքի ոլորտում առկա հստակ սահմանումներից, սպառիչ ու անժխտելի լուծումներից և կեղծարարության միջոցով պատմական փաստերի աղավաղումով խնդիրը տեղափոխել գոնե բանավեճի հարթություն:

Հոդվածում քննարկվում են էթնոքաղաքական հակամարտությունների, սեցեսիաների համեմատական վերլուծության մեթոդները և այդ գործընթացների վերլուծության արդյունավետության ապահովման խնդիրները: Դիտարկվում են համեմատական վերլուծության նպատակով կիրառվող տարբեր սկզբունքներ և մոդելներ, էթնոքաղաքական հակամարտությունների կոնկրետ օրինակներ, որոնք առաջացել կամ վերսկսվել են կոմունիստական միությունների՝ Խորհրդային Միության և Հարավսլավիայի փլուզումից հետո։ Սեցեսիաների ինչպես որակական, այնպես էլ քանակական վերլուծության մոդելների կիրառման արդյունքների քննարկումը վկայում է, որ էթնոքաղաքական հակամարտությունների և դրանց կարգավորման գործընթացների բարդությունը, ինչպես նաև դրանց բազմագործոնությունը պահանջում է հետազոտման համալիր և միջգիտակարգային մոտեցման կիրառում: Ընդ որում, այդ մոդելներում հեղինակները խուսափում են խնդրի իրավական բաղադրիչը դիտարկելուց երկու պատճառով՝ առաջին՝  քաղաքագետները հաճախ դժվարություններ են ունենում այլ՝ իրավական գիտական հարթությունում խնդրի ոչ քաղաքական ասպեկտները դիտարկելիս, երկրորդ՝ քաղաքական նպատակահարմարության պատճառով հաճախ առասպելականացվում է խնդիրը՝ հայտարարվում է, որ միջազգային ընտրություն կա ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի և տարածքային ամբողջականության սկզբունքի միջև։ Դա լրջորեն նվազեցնում  է  միջազգային հարաբերությունների ամենաբարդ խնդիրներից մեկին առնչվող հետազոտությունների արդյունքների արժանահավատությունը։ Էթնոքաղաքական հակամարտությունների կարգավորման գործընթացներն ավելի են բարդացել հետխորհրդային տարածքում վերջին 10-15 տարիների ընթացքում աշխարհաքաղաքական դիմակայության սրման պատճառով, քանի որ ազդեցիկ պետություններն ավելի ու ավելի հաճախ են օգտագործում դրանք՝ որպես շատ զգայուն երևույթներ, այս կամ այն տարածաշրջանային գործընթացի զարգացումները խթանելու կամ խոչընդոտելու համար: Համեմատական վերլուծության արդյունավետության մեծացման նպատակով պահանջվում է խնդրի լուծման հայեցակարգային ֆորմալացում։ Հոդվածում առաջարկվում է էթնոքաղաքական հակամարտությունների և սեցեսիաների հաջողվածության համեմատական վերլուծության հայեցակարգ՝ միջգիտակարգային մոտեցման հիման վրա համալիր վերլուծության միջոցով՝ հաշվի առնելով խնդրի բոլոր առանցքային բաղադրիչները՝ իրավական, (աշխարհա)քաղաքական, էթնոմշակութային։ Վերլուծությունը բաղկացած է երկու փուլից՝ համեմատելի հակամարտությունների կամ սեցեսիաների ընտրությունը և համեմատման փոփոխականների ընտրությունը։ Վերլուծության արդյունքների հավաստիությունն ապահովելու նպատակով առաջարկվում է օգտագործել ոչ թե կամայական, այլ խիստ հիմնավորված փոփոխականներ, որոնց կազմն անհրաժեշտ և բավարար է տվյալ նպատակադրմանը հասնելու համար։

ՀՀ գործող կառավարությունը և իշխող քաղաքական մեծամասնությունը իրենց ծրագրային փաստաթղթերում նախատեսում են, որ կառավարության գործունեությունը պետք է միտված լինի Հայաստանում բարձր տեխնոլոգիական, արդյունաբերական, ինչպես նաև բնապահպանական բարձր չափանիշներին համապատասխանող, արտահանմանը միտված մրցունակ և ներառական տնտեսություն կառուցելուն։

Իրականացվո՞ւմ են արդյոք տրված խոստումները, թե՞ ոչ։ Սույն ուսումնասիրության նպատակն է վերլուծել արդյունաբերության զարգացմանն ուղղված ՀՀ կառավարության և քաղաքական մեծամասնության կողմից տրված խոստումները և կատարված աշխատանքները։ Մանրամասն անդրադարձ է կատարվում նաև 2017-2020 թվականների վիճակագրությանը՝ համեմատական վերլուծության ենթարկելով այդ տարիների ցուցանիշները։

Միջազգային կառույցների կողմից հրապարակված ցուցանիշների և ինդեքսների ուսումնասիրությունը հնարավորություն է տալիս լուծելու երկու կարևոր խնդիր: Առաջին, համապարփակ թվային ցուցանիշների օգնությամբ գնահատել ՀՀ կատարողականը տվյալ ժամանակահատվածում, ինչպես նաև կատարել միջժամանակային համեմատություններ՝ հասկանալու, թե արդյոք երկիրը շարժվում է ցանկալի ուղղությամբ: Երկրորդ, ՀՀ կատարողականը համեմատել այլ երկրների հետ՝ պարզելու Հայաստանի հարաբերական դիրքը տարածաշրջանում և Եվրասիական տնտեսական միությունում: Այս արդյունքները կարևոր են, քանի որ օգնում են ստանալ տնտեսական իրավիճակի համակողմանի գնահատականը, ինչն անհրաժեշտ է ինչպես պետական, այնպես էլ մասնավոր հատվածի համար: Սույն վերլուծությունը միտված է վերոհիշյալ խնդիրների պարզաբանմանը:

Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության կողմից հանրային քննարկման է ներկայացվել օրենքների նախագծերի փաթեթ, որով կոռուպցիայի դեմ պայքարի ռազմավարության շրջանակներում առաջարկվում է ստեղծել մասնագիտացված հակակոռուպցիոն դատարան:

 «Լույս» հիմնադրամի կողմից իրականացված վերլուծության արդյունքում պարզվել է, որ նման մասնագիտացված դատարանները առավելապես տարածված են կոռուպցիայի դեմ պայքարի և իրավունքի գերակայության առումով միջինից ցածր վարկանիշ ունեցող աֆրիկական և ասիական տարածաշրջանների երկրներում, ինչպես նաև միայն առանձին եվրոպական երկրներում:

Վերլուծության մեջ անդրադարձ է կատարվում Նախագծերի փաթեթի առավել խնդրահարույց ասպեկտներին, մասնավորապես՝ նեղ մասնագիտացման արդյունավետությանը, արտակարգ և մասնագիտացված դատարանների տարբերակմանը, հակակոռուպցիոն դատարանի դատավորի կարգավիճակի տարբերություններին, որոնք առաջ են բերում մի կողմից՝ սահմանադրականության, մյուս կողմից՝ արդյունավետության և նպատակահարմարության տեսանկյունից մտահոգություններ։

Հոդվածում դիտարկվում և համակարգված վերլուծվում են պետական կառավարման որակի մի շարք տեսություններ ու հայեցակարգեր: Ուսումնասիրվում են նաև պետական կառավարման որակի ու արդյունավետության չափորոշիչների հայեցակարգային հիմքերը: Աշխատանքում կարևորվում է պետական կառավարման որակի գնահատման համակարգային մոտեցումը, որը հնարավորություն է տալիս դիտարկել ոչ միայն դրա «արդյունավետությունը», այլև պետական կառավարման արարողակարգային համակարգերը` գործադիր իշխանության ինքնավարությունը քաղաքական որոշումներ կայացնելիս, պետական համակարգում առաջխաղացման ու թափանցիկության մեխանիզմների մշակումը և այլն։

Ելնելով ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված տվյալներից՝ սույն վերլուծությունում ուսումնասիրվել է ՀՀ տնտեսության՝ վերջին ժամանակաշրջանի սոցիալ-տնտեսական զարգացումները: Մասնավորապես, դիտարկվել են տնտեսական ակտիվության՝ տվյալ ամսվա կուտակային ցուցանիշը, դրա ոլորտային բաշխվածությունը, ինչպես նաև տնտեսության առանձին ճյուղերի դինամիկան: Վերլուծվել են նաև տնտեսական զարգացումները ՀՀ արտաքին առևտրի ոլորտում, աշխատանքի շուկայում և հարկաբյուջետային հատվածում: Բացի այդ, անդրադարձ է կատարվել նաև ֆինանսական հատվածին (գնաճ, ավանդներ և վարկեր), ինչպես նաև փոխարժեքի վարքագծին:

Սույն վերլուծության նպատակն է գնահատել ՀՀ պետական բյուջեի կատարման ընթացքը տվյալ ժամանակահատվածում: Նախ նկարագրվել է ՀՀ տնտեսության ընդհանուր բնութագիրը, այն է՝ տնտեսական ակտիվության շարժիչ ուժերը, զարգացումները տնտեսության առանձին ճյուղերում, պահանջարկի բաղադրիչների՝ սպառման և ներդրումների վարքագիծը և այլն: Այնուհետև վերլուծվել է պետական բյուջեի եկամուտների և ծախսերի կատարողականը՝ համեմատելով համապատասխան ցուցանիշների փաստացի և պլանային արժեքները: Վերլուծությունը ավարտվել է հիմնական եզրահանգումների ամփոփմամբ:

Ներկայացվող վերլուծության նպատակն է համեմատել Հայաստանի անկախության պատմության օրոք տեղի ունեցած ճգնաժամերը՝ 1991-1993թթ. անցումային ճգնաժամը, 2009թ. համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամը և ներկայիս՝ ԿՈՎԻԴ-19-ի հետ կապված ճգնաժամը։ Աշխատանքում բացահայտվել են այդ ճգնաժամերի խորությունն ու շարժիչ ուժերը, 2020թ. ճգնաժամի պարագայում վերլուծվել են նաև հնարավոր վտանգավոր հետևանքները:

Ժամանակակից պետության համար ազգային անվտանգության ռազմավարությունը հանդիսանում է առանցքային նշանակություն ունեցող փաստաթուղթ և կարևոր ուղենիշներ է սահմանում պետության հետագա զարգացման և վերջինիս հիմնական առաքելություններից մեկի իրացման՝ անվտանգության ապահովման համար։ Տարբեր հանգամանքների բերումով՝ Հայաստանի համար անվտանգության ռազմավարության մշակման գործում շատ կարևոր է հատկապես արտաքին միջավայրի համընդգրկուն ուսումնասիրությունը և դրան համարժեք՝ սպառնալիքների գնահատումը։ Սույն վերլուծությամբ փորձել ենք ներկայացնել անվտանգության ռազմավարության արտաքին անվտանգային բաղադրիչի վերաբերյալ մի քանի դիտարկումներ։ Միաժամանակ վերլուծել ենք ազգային անվտանգության նոր ռազմավարության շրջանակներում Հայաստանի արտաքին անվտանգային միջավայրի, առկա և հնարավոր սպառնալիքների, առաջարկվող ռազմավարական լուծումների վերաբերյալ տրված գնահատականները։ Այդ նպատակով ուսումնասիրել ենք, թե ինչպիսի արտաքին անվտանգային միջավայրում է մշակվել ու շրջանառության մեջ դրվել անվտանգության նախորդ ռազմավարությունը, ինչ իրավիճակ ունենք այսօր, որքանով է նոր ռազմավարությունը այդ միջավայրին համարժեք ընդունված, և ինչպիսի իրավիճակ կարող է լինել միջնաժամկետ հեռանկարում։